|
De spelling van de tekst is aangepast; y werd ij, het woord 'thands' staat
zonder d, ee en oo in open lettergreep werden e en o, het woord 'asch' werd as.
De oude buigings-n is weggelaten (tweemaal: in den hof en van den weken wandelstaf).
Zonder vreemdsoortige spelling is het gedicht moeilijk genoeg.
Als de wijsheid aan de grijsheid waar verknocht betekent: als de wijsheid
met gevorderde leeftijd samenging. Het woord waar in deze zin is de verkorte
vorm van ware, de oude conjunctief onvoltooid verleden tijd van het werkwoord
zijn. De zin betekent dus: als de wijsheid aan de grijheid gebonden was;
verknocht is het verleden deelwoord van een oud werkwoord 'verknopen',
'vastbinden aan'.
Zielsopklaring is een neologisme van Bilderdijk. De betekenis is wel duidelijk:
opklaring van de ziel, inzicht, verheffing.
Wat 's de blinden / 't Ondervinden / Van het licht... Hier is de blinden
een datief meervoud (Bilderdijk schreef: den blinden) met in dit geval de betekenis
'voor de blinden'. 'Wat is voor de blinden het ondervinden, het waarnemen van het licht',
Zo 't zijn stralen / Onder 't dwalen / Op hen richt? wat hier wil zeggen
'wanneer ze toevallig door het licht worden beschenen'.
't Zijn de handen / Aan de wanden, / Die hun bijstand moeten biên. Bedoeld is
dat blinden met hun handen langs de wanden tasten, 'het zijn de handen aan de wanden die aan
de blinden bijstand moeten bieden'. Hun is hier geen bezittelijk maar
een persoonlijk voornaamwoord, datief meervoud, 'aan hen' = aan de blinden. Het woord
biên is samengetrokken vorm voor 'bieden'.
Op U hopend / Die 't ons opent, Bleef 't gezicht... Bilderdijk schrijft vaak zeer
bondig, wat de verstaanbaarheid bemoeilijkt. Onderwerp van de zin is 'het gezicht' hier in de
betekenis van 'het gezichtsvermogen': 'Hopend op U die ons het gezichtsvermogen opent, bleef
het gezichtsvermogen in het duister naar uw luister heen gericht'.
Wat vermag ik, / 't Graf ten buit! 'Wat vermag ik, die de buit van het graf ben',
die sterfelijk ben.
Blind geboren / Is 't verloren / Zo Gij 't oog mij niet ontsluit. Die 't
van is 't verloren is 'het gezichtsvermogen'. 'Als ik blind ben geboren is mijn
gezichtvermogen verloren indien Gij mijn ogen niet ontsluit.' Vermoedelijk is dit een zinspeling
op de genezing van de blindgeborene door Jezus (Joh 9).
Met d' oever / van het graf is natuurlijk de rand van het graf bedoeld.
Onder 't breken / Van de weke / Wandelstaf is een beeld dat het verliezen van alle
steun aanduidt. Wie oud is en op een stok steunt die breekt...
Afgebeên is samengetrokken vorm voor 'afgebeden', 'afgesmeekt'. Dergelijke
vormen waren gebruikelijk in literaire taal. Dat kon tot grappige uitspraak leiden zoals in
het avondgebedje voor kinderen dat begon met: Beidt, eng'len, in mijn beên!. De vorm
beidt was imperatief meervoud van het werkwoord 'beiden', dat 'verblijven' betekent;
beên zijn 'beden', 'gebeden'. Wie het luidop zegt, hoort duidelijk wat anders.
Een paar keer schiet Bilderdijk met romantisch geweld op de loop. Het was erg in trek zijn
gevoelens in overdreven beeldspraak en heftigheid weer te geven. Prooi der stormen; / Aas
der wormen; / As van stof; en Maar - wat zag ik? / Wat vermag ik, / 't Graf ten buit!
zijn daarvan twee 'prachtige' voorbeelden.
Het rijm en de korte versregels dwongen Bilderdijk tot literaire huzarenstukjes om
zijn gedicht binnen maat, rijm en regel te houden. In dit gedicht blijft alles nog
binnen de perken.
Voor wie met de vorm een beetje vertrouwd raakt, is dit gedicht naar de inhoud een
sterk doorleefd, intens menselijk smeekgebed.
Aanklacht
Op Bilderdyk Zielzucht vindt u dit gedicht
in de oude spelling. Erg is dat niet. Ergerlijk is wel dat het met grove fouten wordt geciteerd. Zo is zonder meer een
versregel weggelaten: onder 't dwalen. Bovendien staat er de dwaasheid Op u hopend die ons opent.
Veel dommer kan het niet.
Herhaalde opmerkingen aan het opgegeven contactadres bleven zonder antwoord of gevolg. De tekst staat met al zijn
fouten sinds 1997 op die pagina. Schande is dat.
Nog grotere schande is het dat die J.R. van Wijk tientallen teksten op het internet heeft gestort waarvan nauwelijks
één tekst zonder grove fouten of verbasteringen. Zijn behandeling van Vondels teksten is wraakroepend.
|
|